Tüm Detaylarıyla: Pipo Filtreleri

Sevgili Oktay Emre Özkan'a bu yazıyı bizimle paylaştığı için teşekkür ederiz.

"Uzun zamandır planladığım bir çalışmaydı; umarım herkes için güzel bir kaynak olur.

Piponun kullanım tarihçesi yüzyıllarca eskiye dayanmaktadır. Bu geçen yüzyıllar boyunca

pipolar ihtiyaç ve beklentilere göre değişiklikler geçirmiştir. Bu değişiklerin en başında da

filtre kullanımı gelmektedir. Bu yazımda filtre nedir, neden kullanılır ve nelere dikkat

etmeliyiz gibi merak ettiğimiz sorularımıza yanıt bulmaya çalışacağım.

İlk konumuz filtrenin kullanım amacını anlamak ve tercihlerimizi buna göre yapmak olacak

olup; devamında filtre türlerini ve yaygınlığı ile kullanıma etkilerini değerlendireceğim.

Umarım keyifle okuyacağınız kaynak niteliğinde bir yazı yazabilirim.

---

Filtre Neden Kullanılır?

Filtre kullanımının günümüzde gerçek tercih sebebi tabi ki sağlık içindir. Tütün ve tütün

mamullerinin tamamının insan sağlığına zararlı olduğu tıbben kanıtlanmıştır. Bu zararları

minimize etmek için filtre kullanılmaktadır.

Peki herkes aynı sebeple mi filtre kullanıyor?

Filtre kullanımının temel sebebi sağlık olmakla birlikte farklı sebeplerle de filtre kullanımı

tercih edilebiliyor.

• Pipo sulanma yapıyor (temel sebebi hatalı dolum ya da bastırma) filtre, tütün suyunun

ağzıma gelmesini engelliyor, nemi çekiyor olması sebebiyle tercih edildiği oluyor.

• İçtiğim tütün çok ağır, içemiyorum, filtreden geçen tütünün tadını daha çok seviyorum.

(Filtreden duman zararlı maddeleri filtrelediği gibi aynı zamanda dumandaki nikotini

azaltıyor, tütünün sertliğini düşürüyor ve aroma kaybına da sebep veriyor, hangi tür filtre

kullanırsanız kullanın bu konuda değişiklik olmayacaktır. Bir tek metal filtreler bunu

yapamaz). Sağlık sebebinden sonra filtre kullanımının tercih edildiği en yaygın kullanım

amacıdır.

Neden bazıları filtresiz pipo içiyor, doğrusu filtresiz pipo içmek mi?

Filtresiz pipo içmek tamamen bir tercih meselesidir. Doğrusunun filtresiz pipo içmek

olduğu düşüncesi tamamen bir algı yanılgısıdır. Pipo bir keyif aracıdır ve herkes istediği

şekilde keyif almakta özgürdür. Sağlık olarak kendinizi düşünüp düşünmemek ise sizin

kararınızdır. Ancak filtresiz pipo içenlerin genel savunması zaten ciğerime çekmiyorum

olacaktır ki bende de aynı yanıt var 😀. Ancak filtresiz pipo tercih edilmesinin temel sebebi

tütünün sertlik, nikotin ve tat kaybı yaşamadan keyfini sürmektir.

---

FİLTRE ÇEŞİTLERİ

Filtre çeşitlerini fiziksel kullanım alanına göre iki farklı çeşit olarak alacağız.

1. Tüp Filtreler: Ağızlık ile ağaç arasına takılan tüm türleri bu başlık adında

   adlandıracağım.

2. Hazne İçi Filtreler: Hazne içerisine konulan tüm çeşitleri bu isim altında ekliyoruz.

   
   

1. Tüp Filtreler

Günümüzde en yaygın ve tercih edilen filtre çeşidi aktif karbondan (genel kullanım artık

sadece karbon filtre olmuştur) yapılan tüp şeklindeki filtrelerdir. Ancak bu filtre çeşidi

dışında da filtreler mevcuttur. Bildiğim tüm türleri aşağıda yazacağım.

1. Karbon filtre

2. Balsa ağacı filtre

3. Kağıt filtre

4. Metal filtre

5. Akça ağacı filtre

6. Lületaşı filtre

7. Falcon tipi pipolar için pamuk veya keçe filtreler

8. 8. …

9. 9. …

   
   

Şu an aklıma gelmeyen ama sizlerin ilave etmek isteyeceği filtre türü olmasına karşın 8 ve

9 madde boş bırakılarak yazılmıştır.

---

Karbon Filtreler

Aktif karbon olarak adlandırılan malzemenin minik granüller halinde tüp şeklinde sarılmış

kağıt kutu içerisine konulması ile filtre çeşididir. Aktif karbon odun, kömür, hindistancevizi

gibi maddelerin çeşitli işlemlerden geçirilmesiyle elde edilir.

Karbon filtre üreten dünya çapında birçok işletme mevcuttur, genel olarak hepsi aynı

kalitede diyebiliriz.

Karbon filtreler ölçü olarak 2 farklı şekilde üretilmektedir.

1. 9mm çaplı

2. 6mm çaplı

9mm Karbon Filtreler: Genel olarak markadan markaya ufak farklılıklar ve ölçülerde değişikler

olabiliyor.

9mm olarak adlandırılsa da gerçek çapı 8,10 - 8,20 mm uzunluğu 35,6 - 35,8 mm’dir.

Burada dikkat edilmesi gereken temel konu, kağıt tüp olarak hazırlanan filtrelerin alt üst

kısmında kapakları bulunur. Genel olarak bunlardan biri plastik diğeri seramik malzemeden

olmaktadır. Filtrenin plastik kapaklı kısmı ağızlıkta bulunan tendon içine girecek taraftır.

Seramik kapaklı taraf ısıya karşı daha dayanıklı olması sebebiyle ağaç tarafında

bulunmalıdır.

9mm Filtreler.

---

6mm Karbon Filtreler: Filtre konusunda bir yazı hazırlamama temel sebep 6mm karbon

filtreler olmuştur. Çünkü bu filtre çeşidinde kesinlikle bir standart bulunmamaktadır. Bu

nedenle değerlendirmemi madde madde marka bazlı ve piyasaya çıkış sırası ile yazacağım.

1. Denicotea 6mm Karbon Filtre: Bildiğim ve kullanmaya çalıştığım ilk üretilen 6mm

   karbon filtredir. Ancak pipo kullanımı için tercih edilmemesi gereken bir markadır. Filtrenin

   tüp yapısının içerisine koymuş oldukları karbon granüllerinin sıklığı ve ufaklığı sebebiyle

   filtre içinden neredeyse hava akışı sıfır durumdadır. Duman gelmiyor diye bir daha elinizi

   sürmek istemezsiniz. Ölçüleri: çap 6,23 mm, uzunluk 39,5 mm. Bu ölçülerin dezavantajı

   bulunmaktadır. Çoğu pipo üreticisi markalar 9mm filtre boylarını standart bir ölçüsü olması

   nedeniyle 6mm filtreli pipoların filtre kanalı ölçüsünü de 9mm gibi standart yapmalarıdır.

   
   

   Hatası ise ağaç içerisine açmış olduğu, filtre taktığımız shank kısmındaki filtre kanalının

   uzunluğunun hesabını 35,6mm 9mm karbon filtre mantığı ile yapmaktadır. Ancak bu

   markanın filtre uzunluğu 39,5mm olması sebebiyle filtre takıldığında tenon+filtre kanalı

   uzunluk toplamı filtrenin uzunluğundan kosaağızlık ağaç kısma oturmayacaktır. Düz billard

   kesim pipolarda uzunluk sorunu çözülebiliyor ama bent eğimli pipolarda duman deliği

   hava kanalı filtrenin uzunluğu nedeniyle altta olması gerekirken yan tarafına gelmektedir

   ve duman çekimi hiçbir şekilde gerçekleşmemektedir. Bu sebeplerle kesinlikle bu filtreden

   uzak durun!

   
   

2. White Elephant 6mm Karbon Filtre: Filtrenin karbon granülleri açısından üretimi çok

   doğrudur, kesinlikle dumanın çekimini ekstra olarak etkilememektedir (tüm filtreler duman

çekimini azaltmaktadır, bu sebeple ağaç kısmına açılan duman deliği filtresizlere göre daha

geniştir). Ölçüleri çap 6,25 mm uzunluk 40,2 mm’dir. Karbon granülleri açısından sorunsuz

iken ölçüsel olarak birebir ‘’DENICOTEA’’ markanın hataları ile karşılaşıyorsunuz.

3. Savinelli 6mm Karbon Filtre: 6mm filtrelerin dünyaya yayan marka diyebiliriz, satıştaki

olan pipolarının büyük bir çoğunluğu 6 mm filtrelidir. Ancak karbon filtre olmadan önce

balsa filtre ile kullanılmaktaydı. 6 mm karbon filtrelerin en ideal boyutlusu olanı diyebilirim.

İçimi olarak herhangi bir sıkıntısı yok ama shanktaki filtre kanalında bazen uzun

gelmektedir. Pipoya göre değişiyor. Bent pipo kullanımlarında duman deliği filtrenin

üzerine denk geliyor bu sebeple de duman gelişini olumsuz etkiliyor. Ölçüleri çap 6,25 mm

uzunluk 37,3 mm’dir. Her üretilen 6mm filtre bir öncekinin eksiklerini kapatıyor diyebiliriz.

4. Vauen 6mm Karbon Filtre: Vauen bir Alman markasıdır ve filtrelerde karbon filtre

kullanımını dünyada yaygın hale getiren markadır. 6mm karbon filtre üretimini Savinelliden

sonra yapmıştır. İçim olarak White Elephant ve Savinelli ile aynı kalitededir. Ancak ölçüleri

biraz daha farklıdır, hem artısı hem eksileri bulunmaktadır. Uzunluk olarak diğer filtrelerden

kısa olması nedeniyle bent pipolarda kullanmak için idealdir. Ancak düz pipolarda filtrenin

boyunun kısa olması sebebiyle boyu tendondan birkaç mm dışarıda kalmaktadır. Ağızlıktan

filtreyi çıkarmak için temizleme çubuğu kullanmanız gerekiyor. Ölçüleri çap 6,25 mm

uzunluk 27,0 mm’dir.

Farklı boyutlardaki 6mm filtreler.

---

Balsa Filtreler

Adından anlaşılacağı üzere Balsa ağacından yapılmaktadır. Bu ağaç hem yumuşak hem de

dokusal olarak sünger gibidir. Tırnağınız ile bile bu ağaçtan parça koparabilirsiniz. Bu dokusal

yapısı sayesinde ayrıca sulanma karşısında karbon filtrelere göre daha çok nemi

emmektedir. Ancak sağlık açısından dumandaki zararlı maddeleri karbon filtreler kadar

engelleyemez. Bu sebeple günümüzde birçok pipo üreticisi ürettiği pipoları karbon filtre

ölçülerine göre üretmeyi tercih etmektedir.

Balsa filtrelerde karbon filtreler gibi çap bakımından iki ayrı ölçüye sahiptir. 6mm ve 9mm

çap olarak adlandırılan iki farklı ölçüsü bulunmaktadır. Balsa filtre olarak ülkemizde iki

marka yaygın bulunmaktadır. Bunlardan biri Şahin pipo diğeri Savinelli pipodur. Ancak

daha basit olarak elde etme imkanınız var. Birçok yapı markette çıta bölümlerinde balsa

ağacından çıtalar bulunmaktadır. Bunlardan alarak falçata gibi keskin bir nesne ile

istediğimiz ölçüde kesip kullanabilirsiniz.

Balsa filtreler.

---

Kağıt Filtreler

Genel olarak filtresiz pipolar için kullanılıyor ama Mısır koçanı pipolarda da çok yaygındır.

Ayrıca birkaç pipo markası da kendi pipoları için özel olarak kağıt filtrede üretmiştir.

Kullanım amacı diğer 2 filtre türüyle tamamen aynıdır. Ancak sağlamakta olduğu fayda

diğer ikisi kadar iyi değildir. O zaman kullanılmasının temel avantajının hazne dibinde ki kül

ve tütün parçalarının dumanla birlikte ağzımıza gelmesini engellemek olduğunu

söyleyebiliriz.

Genel üretim ölçü çapları 2, 3, 4, 5 ve 6 mm'dir. Özellikle kağıt filtre kullanan pipo

markalarının kullanmış olduğu filtrelerinin ölçüleri de aşağıda ki gibidir;

Koçan için uzunluk 54,8 mm

Diğer kağıtlar uzunluk 55,5 mm

DR.Plumb filtreler uzunluk 56,1 mm çap iki ucu farklıdır, shank tarafında filtre genişliği çapı

5,8 ince 4,4

Kağıt pipo filtreleri.

---

Metal Filtreler

İsminden anlaşıldığı üzere farklı metal türlerinden üretilen filtrelere verilen genel bir addır.

Diğer filtre türlerinde olduğu gibi yaygın olarak üretici bir marka söz konusu değildir. Her

pipo markası kendi sistemlerine göre metal filtrenin tasarımını yapmakta ve

ürettirmektedir. Peki bu filtre türü ne işe yarar dersek; temel olarak ancak kağıt filtrelerdeki

gibi duman ile gelecek kül ve tütün parçaları engellemektir. Ancak üretim sebebi biraz daha

farklıdır, sıcak olan pipo dumanının soğumasını sağlayarak daha serin bir içim sunmak

amaçlanmaktadır. Yalnız bu amaca sahip olurken yaşanan en temel sorun ise sıcak hava

soğuk metale temas ettiğinde fizik kanunları gereği gaz sıvı forma dönecektir ve bunun sonucu

olarak da pipomuzun sulanmasına sebep verecektir. Ölçü durumuna gelirsek biraz evvel

bahsettiğim gibi her pipo üreticisi kendine göre tasarımlar yapması sebebiyle kesinlikle bir

standartı yoktur.

Metal pipo filtreleri.

---

Akça Ağacı Filtre

Birçok pipo kullanıcısın temel sorunu olan sulanmayı önlemek amacıyla birçok pipo ve filtre

üreticisi denemeler yapmıştır. Ancak bu konuda en başarılı olan ve kendi ardına patent

tescil ettiren Kanada pipo markası BRIGHAM’dır. Brigham birçok denemeler yapmış ve

sonunda akça ağacından bir filtre üretmiştir. Yaklaşık 7cm uzunluğunda olan bu filtre aynı

zamanda birçok kez tekrar kullanılma imkanı da sağlamaktadır. Şahsen brigham pipo

denememiş olmam sebebiyle içime etkileri konusunda tecrübelerimi paylaşamayacağım.

Resim olarak Balsa filtre resminde mevcuttur, en sağdaki uzun olandır.

---

Lületaşı Filtre

Lületaşı pipolarında ülkemiz Dünya çapında ilk akla gelen ülke olmasına karşın maalesef bu

filtre türünü Almanlar üretmektedir. Ülkemizde de lületaşı filtre çalışmaları yapılıyor ancak

henüz sonuçlanmış ve tescil almış bir filtre türü pipo camiamıza kazandırılmamıştır. Peki

lületaşı filtreyi kim üretiyor dersek dünyada pipo konusunda bir dünya şirketi haline gelen

KOPP firması tarafından White Elephant markasıyla üretiliyor. Karbon filtreler gibi tüplerin

içerisinde lületaşı granüller parçaları bulunuyor ve 40’lı paketler halinde satılmaktadır.

Burada önemli olan Karbon filtre ile Lületaşı filtre arasında farklar nedir ve yararları nedir

dersek, bunun için ülkemizde akademik bir çalışma yapılmıştır. Bu çalışma sonucuna göre

lületaşının karbon filtreye göre daha fazla nikotin emilimi yaptığı tespit edilmiştir. Ancak

pipo kullanıcıların genel alışkanlıkları karbon filtre kullanımına devam etmek şeklindedir.

---

Falcon Pipolar İçin Keçe ve Pamuk Filtre

Açıkçası Falcon tipi pipolardan hiç kullanmadım, bu sebeple bu filtrelerin içime olumlu ya

da olumsuz etkisi hakkında bir şey yazamayacağım ama şunu söyleyebileceğim, sağladığı

en büyük fayda dumanın metale temas ederek soğuması nedeniyle oluşan suyu emmesi

olacaktır.

Keçe pipo filtreleri.

---

Adaptörler

Son başlık olarak filtreli pipolarını filtresiz kullanmak isterseniz dönüştürücü adaptörlerden

kullanmanızı tavsiye ederim. Bu adaptörler filtre boşluğu doldurması nedeniyle duman

yoğunluğunu daha iyi ayarlamanıza ve dumanın daha az yüzeyle temas etmesini

sağlayacaktır.

Pipo filtre adaptörleri.

---

Granül Filtreler

Bu filtre türlerinin genel kullanım amacı hazne içerisinde oluşan sulanmaya karşı suyu

emmesi, duman deliğine küçük tütün parçaları ve küllün kaçmasını engellemek ve hazne

dibine ısının zarar vermesini engellemektir.

Lületaşı Granül Filtreler: Lületaşının en temel özelliği nikotini ve nemi emebilme yapısına sahip olmasıdır. Bu işlemi yaparken de tütünün tadını değiştirmediği için de tercih edilmesi gereken kullanışlı bir

üründür. Dolum hatası ve temperleme hatası nedeniyle piponun sulanmasını daha doğrusu

duman yolu ile ağzınıza su gelmesini minimize edecektir. Ayrıca tabi ki hazne dibini de

koruyor olacaktır.

Lületaşı granül filtre.

Lületaşı Disk Filtreler: Lületaşı Granül filtre ile aynı işleve sahiptir ama ölçüsel olarak hazne genişliğine göre boyutları değişmektedir. Çapına göre 13 – 18 mm arasında ölçüleri mevcuttur.

Lületaşı disk filtre.

Kil Granül Filtreler: Kil granül filtreleri hiç denemedim ama en temel özellik olarak şunu söyleyebiliriz. Hazne içindeki küçük tütün ve kül parçalarının duman yoluna kaçmasına engel olmak ve hazne

dibinin ateşten etkilenmesini engellemek olduğunu söyleyebiliriz. Az da olsa nem emme

özelliği olacağını düşünüyorum.

Kil granül filtreler.

Metal Kafes Filtreler: İsminden belli olacağı gibi metal tellerden yapılmış kafes şeklinde bir yapıya sahiptir. Kullanım faydası hazne içindeki küçük tütün ve kül parçalarının duman yoluna kaçmasına

engel olmak ve hazne dibinin ateşten etkilenmesini engellemek olduğunu söyleyebiliriz.

Metal Kafes Filtre

Ve yazımın sonuna geldim, Umarım herkes için faydalı olabilmişimdir. Mümkün olduğu

kadar detaylı yazmaya çalıştım, bu sebeple yazıyı bitirmem benim için uzun sürdü,

muhtemelen okuması da sizler için uzun sürecektir.

Saygılarımla

-Oktay Emre Özkan